Sklepy monopolowe są sklepami specjalizującymi się w sprzedaży alkoholu. Większość z nich nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży alkoholu, sprzedając wyroby tytoniowe, napoje bezalkoholowe czy drobne artykuły spożywcze. Sklep monopolowy może sprzedawać alkohol w ramach posiadanej koncesji.
Skąd wzięła się nazwa sklep monopolowy?
Zacznijmy od genezy słowa „monopol” – monopol następuje wtedy, kiedy pewien podmiot, którym najczęściej, lecz nie zawsze, jest firma państwowa, osiąga na rynku przewagę nad innymi firmami, często eliminując z niego rywali. Jedynie częściowe znaczenie wyrażenia „monopolowy” zakorzeniło się w języku polskim, a mianowicie kojarzone jest ono z monopolem spirytusowym. W przeszłości branżę produkującą alkohol zmonopolizowało państwo ze względu na niezwykłą jej zyskowność. Nazwę monopolowy powtarzano i upowszechniano poprzez umieszczanie jej na szyldach sklepów sprzedających alkohol, takim sposobem weszła do języka użytkowego, a monopolowy obecnie znaczy dokładnie to samo co alkoholowy.
Historia sprzedaży alkoholu w Polsce
W Polsce w czasach PRLu asortyment sklepów nie był szeroki, a półki zwyczajnie świeciły pustkami. Wódka i wino sprzedawane były jedynie przez sklepy monopolowe, które wtedy były siecią sklepów. W latach osiemdziesiątych obowiązywała także nieco ograniczona prohibicja na alkohol, która obejmowała zakaz sprzedaży alkoholu do godziny 13:00.
Po roku 1989 w Polsce nie występowały już sklepy o tak wąskiej specjalizacji, więc sklepami monopolowymi zaczęto nazywać te, w których alkohol dominował wśród asortymentu.
Zasady obowiązujące przy sprzedaży alkoholu przez sklepy monopolowe
W Polsce nie istnieją przepisy, które w całym kraju wprowadzałyby częściową prohibicję, czyli pozwolenie na sprzedaż alkoholu w konkretnych przedziałach czasowych (takie przepisy obowiązują na przykład w Irlandii). W teorii alkohol może być sprzedawany przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. W praktyce jednak wiele gmin i powiatów skorzystało z możliwości ustanowienia takiego prawa na swoim terenie i sprzedaż alkoholu jest zakazana na przykład po godzinie 22.
Możliwość sprzedaży alkoholu przez sklep monopolowy wiąże się z posiadaniem tak zwanej koncesji na alkohol, czyli pozwolenia na jego sprzedaż. Pozwolenie na sprzedaż alkoholu wydaje gmina, w której znajduje się sklep monopolowy, gmina ustala także ilość punktów, w których alkohol można sprzedawać oraz ich usytuowanie. Każdy, kto chce rozpocząć sprzedaż alkoholu, musi uiścić opłatę na rzecz gminy za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Wysokość opłaty zależy od zawartości procentowej sprzedawanego w sklepie monopolowym alkoholu i jest ustalona dla trzech pułapów. Ponadto działający sklep musi uiszczać coroczną opłatę na rzecz gminy, której wysokość jest ustalona procentowo od wartości sprzedaży alkoholu. Opłata ta również określona jest w pułapach, zależy od wartości sprzedanego alkoholu i procentowej jego zawartości.
Nielegalna w sklepach monopolowych jest sprzedaż alkoholu nieletnim. Sprzedawcy zobowiązani są do weryfikacji wieku klienta w przypadku wątpliwości. Nieprzestrzeganie tego przepisu może skutkować odebraniem sklepowi koncesji na sprzedaż alkoholu.
Asortyment sklepu monopolowego
W sklepach monopolowych znaleźć można alkohole zarówno nisko, jak i wysoko procentowe. Jako asortyment alkoholowy nadmienić należy piwo, wino, wódkę, koniak, brandy, whisky, rum i tequillę. Sklepy o szerokim asortymencie często w sprzedaży posiadają także syropy i dodatki do koktajli, piwa rzemieślnicze, rzadziej spotykane na polskim rynku ouzo i absynt. Większość sklepów monopolowych nie ogranicza się jedynie do sprzedaży alkoholu. W ofercie sklepów monopolowych często pojawiają się wyroby tytoniowe, napoje bezalkoholowe gazowane i niegazowane, które mogą stanowić podstawę koktajli z mocniejszymi alkoholami. W sklepach monopolowych często znajdziemy też przekąski typu chipsy i popcorn, a także słodycze.
Przeczytaj także:
Jak wygląda degustacja whisky?
