Nazwy koniak i brandy często używamy zamiennie. I w pewnym sensie można obecnie uznać, że jest to przyjęta norma. Warto jednak wiedzieć, dlaczego istnieją różnice pomiędzy koniakiem i brandy i czym tak naprawdę oba alkohole są. Koniak zestawimy też z innym luksusowym trunkiem – whisky, który ma również wielu zwolenników.
Zacznijmy od podstaw. Wiele osób bardzo nieświadomie nazywa brandy koniakiem, a koniak brandy. Zamiennie, albo w ogóle myśląc, że to ten sam alkohol. Brandy i koniak nie są tym samym, pomimo wielu podobieństw, posiadają szczególne różnice. Są to detale, ale niezwykle istotne detale.
Więcej różnic dzieli koniak i whisky, ale to jest już bardziej oczywiste. I tak, wiele osób zdaje sobie sprawę, że Cognac jest produkowany z winogron, a Whisky z ziarna. Zajmiemy się też Brandy. Ale historia z pewnością nie kończy się na sadze o winogronach i zbożu.
Zanim jednak opowiemy o różnicach między Whisky a koniakiem i brandy, wspomnimy o kilku podobieństwach. Wszystkie wymienione alkohole są fermentowane i przetwarzają cukier na etanol. Dojrzewają w drewnianych beczkach: ogólnie rzecz biorąc, im dłużej się starzeją, tym łagodniejszy staje się ich smak.
Alkohole przejmują wiele z tych drewnianych beczek – i dotyczy to zarówno koloru, jak i smaku. Szkocka i koniak mają wspólną metodę destylacji w kotłach destylacyjnych. Oba alkohole są destylowane w niskiej próbie.
Przejdźmy więc do sedna sprawy. Ponieważ między whisky a koniakiem (i brandy) istnieją naprawdę zasadnicze różnice. A wszystko zaczyna się od surowców, bardziej niż od metod i sposobu spożywania danego produktu.
Whisky a brandy
Whiskey produkuje się z ziarna, najczęściej jęczmienia. Następnie miesza się je z wodą i drożdżami, po czym poddaje destylacji. Spirytus jest następnie starzony w dębowych beczkach.
I jeszcze kilka informacji o tym „e”, które widzimy w Whiskey, lub nie, w zależności od przypadku. Oprócz tego, że Whisky oznacza, czy pochodzi ona ze Szkocji czy z Irlandii, może również pochodzić z Japonii lub Kanady. A jeśli jest to Whiskey, może również pochodzić z USA. Nikt nigdy nie mówił, że etykiety napojów są jednoznaczne…!
Nazwa „brandy” pochodzi od holenderskiego „brandewijn”, co oznacza palone wino. I jest to całkiem dobra nazwa, ponieważ wino jest destylowane na brandy i oczywiście na koniak.
Jak już wspomniano, surowcem do produkcji koniaku są winogrona, z których sok poddawany jest fermentacji tworząc kwaśne wino – idealne do produkcji koniaku. Sok fermentuje się około 5 dni przed destylacją (koniak poddawany jest podwójnemu procesowi destylacji), w wyniku której powstaje tzw. eaux-de-vie. Jest ona następnie starzona przez lata w dębowych beczkach.
Dlaczego każdy koniak to brandy?
Zgodnie z definicją, brandy to alkohol, a dokładnie destylowane wino. Będąc jeszcze bardziej szczegółowymi – najczęściej pochodzenia gronowego. Jednak może być produkowana także z innych owoców. W tej kategorii alkoholi, znajduje się wiele różnych rodzajów brandy. O tym jednak nieco później.
Dlaczego jednak koniak różni się od brandy?
Koniak podpada pod tą samą definicję. Z małymi różnicami. I tak jak wspomnieliśmy na początku, te małe różnice, mają olbrzymie znaczenie w tym, co w efekcie końcowym dostajemy i pijemy.
Koniak, pomimo takiej samej metody produkcji, musi spełniać kilka dodatkowych wytycznych. Koniak musi być produkowany z białych winogron. Najczęściej jest to odmiana Ugni Blanc i pochodzić oczywiście z regionu (a w zasadzie dokładnie miejscowości) Cognac we Francji. Gdy alkohol nie jest produkowany z białych winogron i w prowincji Cognac (departament Charente), nie jest już koniakiem. Destylacja musi być dwukrotna i odbywać się od 1 października do 31 marca. Nazwa koniak jest na terenie Unii Europejskiej zastrzeżona.
Dlaczego nie każda Brandy to Koniak?
Wyjaśnienie tego zagadnienia widnieje w poprzednich akapitach. Brandy to alkohol destylowany z winogron, ale nie musi pochodzić z regionu Cognac.
Skąd pochodzi Brandy?
Z całego świata. Wiemy już, że jednym z krajów pochodzenia brandy jest Francja – bo koniak to także brandy. Inne rodzaje brandy z Francji to między innymi calvados czy armagnac. Różnice pomiędzy armaniakiem i koniakiem są m.in. takie, że ten pierwszy nie musi być starzony w beczkach dębowych. Calvados natomiast jest produkowany z jabłek. Swoją własną brandy mają również włosi, którzy produkują doskonale znaną grappę. W Chile i Peru dostaniemy znowu pisco, które tworzone jest głównie przy użyciu winogron muscat, a samo pisco nie jest starzone w drewnianych beczkach.
Skąd pochodzi Koniak?
To już wiemy. Z Francji i tylko z Francji. Dokładnie z okolic Cognac. Na koniec mała ciekawostka. Koniak, pomimo tego, że dziś kojarzony szczególnie z Francją, nie został przez Francuzów wynaleziony. Tak jak i gin, tak i koniak zawdzięczamy Holendrom.
Różnice pomiędzy koniakiem, a whisky
Już sama baza do stworzenia alkoholu, w przypadku tych dwóch trunków, jest zupełnie inna. Koniak, jak już wiemy, powstaje z winogron i produkowany jest we Francji w regionie Cognac.
Surowcem, z którego powstaje whisky szkockiej jest jęczmień. Istnieją także whisky zbożowe oraz pochodzące z kukurydzy, żyta, pszenicy. Krajami, które słyną z produkcji whisky są Szkocja, Irlandia (bourbon), USA (whiskey, bourbon), czy też Japonia. Whisky produkuje się jednak na całym świecie, w Indiach, Kanadzie, a także w Polsce.
Szkocka whisky musi leżakować w beczkach dębowych minimum 3 lata, aby można było nazywać ją szkocką.
A co z wiekiem? Czy koniak jest starszy od whisky?
Zarówno Koniak jak i Whisky dojrzewają w beczkach. Najmłodszy Koniak określany jest jako VS, czyli *** (3 gwiazdki). Minimalny wiek takiego produktu to dwa lata. Niektóre z nich leżakują jednak znacznie dłużej – w szczególnych przypadkach ponad sto lat.
Koniaki (i Brandy) nie oznaczają wieku za pomocą liczb. Zamiast tego używa się określeń VS (ponad dwuletni), VSOP (ponad czteroletni) i XO (ponad sześcioletni). Jednak wiele koniaków zawiera składniki, które są znacznie starsze. Wyjaśniamy bardziej szczegółowo te i inne terminologie w naszym artykule o zrozumieniu wieku i etykiet koniaku.
Podczas gdy Cognac i Brandy używają określeń wiekowych takich jak VS, VSOP lub XO, Whisky pokazuje dokładny wiek swojej zawartości. Na przykład 3, 5, 10, 12 lub 15 lat. Istnieją również Whisky 18-letnie, ale starsze są nieco rzadsze.
Więc tak naprawdę nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, który z nich jest starszy, Koniak czy Whisky. 15-letnia Whisky jest starsza od koniaku VS. Ale koniak XO może mieć kilka eaux-de-vie w swojej mieszance, które mogą mieć 50, 80, 90, a nawet 100 lat lub więcej.
Jeśli mówimy o starej szkole, to Cognac był tradycyjnie postrzegany jako digestif. Napój, którym można się delektować po obiedzie, być może z kawą lub w połączeniu z cygarem. Jednak w ostatnich latach koniak zrobił wiele, aby pozbyć się wizerunku „dusznego staruszka”. Obecnie jest to napój modnych gwiazd hip-hopu, w którym zakochują się millenialsi. Wystarczy spojrzeć na nowe, modne koniaki w ofercie, aby przekonać się, że napój ten cieszy się ogromną popularnością wśród „pokolenia Y”. Półki nocnych klubów są pełne koniaku, który jest teraz składnikiem wielu ulubionych koktajli (powrót do czasów sprzed kilkudziesięciu lat, gdy również w ten sposób go pito).
Z kolei whisky w ostatnich latach z pewnością nie uległa tak konserwatywnemu wizerunkowi. Choć trzeba przyznać, że to wciąż prawdziwie tradycyjny trunek. Wydaje się jednak, że Whisky nie doświadczyła takiego spadku popularności, jaki kilkadziesiąt lat temu dotknął koniak. Na szczęście, świat na nowo odkrył swój romans z koniakiem – i w samą porę!
Co do tego, jak pić ten alkohol. Cóż, był czas, kiedy mówiło się, że o ile do Whisky dodaje się wody, o tyle w przypadku koniaku nigdy się tego nie robi. Po prostu struktura każdego z nich jest zupełnie inna – ponieważ Whisky bazuje na zbożach, a Cognac na owocach. Ale dzisiaj, to z pewnością nie jest prawda. Istnieje bowiem wiele koniaków, do których można dodać kroplę wody, aby uwolnić różne smaki. Z pewnością przyczynił się do tego wzrost popularności koniaków leżakowanych w beczkach. Obecnie całkowicie dopuszczalne jest picie koniaku z lodem – tak samo jak whisky.
